Sarangua Saraa

“Цахим орчин дахь бидний араншин” /эссе/

“Үйл ажиллагаа бол санаа бодлын титэм юм. Аливаа санаа бодлыг үйл ажиллагаа шилжүүлэхгүй бол харин гутралт урвалт болно гэсэн үг. Хэрэв бид санаа бодолдоо итгэж шүтдэг бол бас үйл ажиллагаа тэгж итгэж шүтвэл зохилтой” гэж зохиолч Ролин Роллан хэлжээ.

           Би бол цахим орчин дахь араатан. Гэхдээ та араатан биш гэж үү? Бид бүгд араатан. Хэн нэгнийгээ хүндлэн хайрлах сэтгэлгүй араатан. Араншин араатан хоёр магад нэг л зүйлээр холбогдох биз. Энэ нь ар нуруугаараа нийлэлдэх байх. Цахим орчин биднийг хэн нь хэн бэ гэдгийг заадаггүй бас заагладаггүй зүйл харин бид цахим орчин дахь найзуудаа өөрсдөө сонгоно. Цахим орчин огт оргүй хараагүй хүнд харагдахгүй, энгийн хүнд гарт баригдахгүй,яг л бодит мөн бодит бусын хооронд орших ертөнц. Та төсөөл дөө. Яг одоо сууж байгаа газраасаа ой мод ганга үнэртсэн ширэнгэн ойд, эртний уртаас урт сүүлтэй алтан гургалдай маш зөөлхөнөөр салхины аяс даган таныг тойрно, таныг юм амнаасаа унагах үед тэрээр чимээгүй тойрон эргэнэ, гэтэл таны байгаа газарт хүчтэй бороо орж хаа нэгтээгээс салхи сэвэлзэнэ, та маш их даарч бүх бие тань дагжин чичирч хүмүүсийн шуугилдах чимээ таны толгойг улам өвтгөв. Та зарим зүйлийг бодитоор харж дүгнэж байна гэж бодож болох ч таны шийдвэр болгон зуун хувь үнэнг болон үнэт зүйлийн хэмжүүрийг зааж байгаа хэрэг биш.

         Би бол уран зураач, өөрийгөө шагигүй уран зураач гэж бодон явсан удаа цөөнгүй. Тиймээ би шагигүй уран зураач байсан. Миний бүтээл бүр аажмаар үхсэн, хэн нэгний гуниг гутралыг зурах болсноос болж орой шөнө олигтой ч зүүд зүүдлэлгүй, өдөр бүрийг бараанаар харна. Энэ амьдрал бүхэлдээ хар бараан саад тотгор ихтэй зүйл шиг. Энэ болсон бүх л зүйлийг би бодон зурагаа хүүхдийн баяр хөөрөөр дүүрэн, алиалагчийн үзүүлбэр мөн хүмүүсийн инээд баяр баяслыг зурахаар газарт очин зурагаа зурлаа. Энд бүгд сайхан байна, нар цагаан өнгөтэй бас хүүхдүүд инээлдэнэ. Би яг хэн бэ? Гэх энэ асуултанд би ч хариулж үл чадна. Цааш үргэлжлэх зогсолтгүй их хүчээр л явж буй хүн хүнлэг байх хэрэгтэй. Энэ бол миний амьдрал цахим ертөнц сайн тал нь хүмүүсийн хоорондын харилцааг илүү ойртуулж, амьдрал дээр болсон олон зүйлсийг мэддэг болон туулаад гарсан амжилт гээд бүгдийг хүмүүстэй хуваалцан өөрийгөө чөлөөтэй илэрхийлэн өөрийн давуу тал болон өөрийн сайн хийж чадах зүйлсийг бусдад түгээж үлгэр жишээ болон, хүмүүст зөвөлгөө өгдөг. Харин муу тал нь кибер гэмт хэрэг бусдыг шүүмжилж , хуурч мэхлэн луйвар хийж хүмүүст маш том хохирол учруулдаг. Хүнээс гарамгүй худал хуурмаг дүр төрхийг харуулдаг. Цахим орчноор юмс асар хурдан тархдаг. Амьдрал дээрх болон цахим орчин хүмүүсийн харилцааг эрс өөрчилдөг. Амьдрал дээр хүмүүс харилцан ярилцахдаа их эмээдэг байлаа гэж бодье. Гэтэл цахим орчинд илүү санаачлагатай, сэргэлэн, уур уцаартай, зөөлөн тайван, болж өөрчилөгддөг.

        Хийсвэр болон амьдралтай хоёр давхцсан цахим орчин. Кибер гэмт хэрэг илүү их гарахад энэ бүхэн маш их нөлөөлж байгаа. Компьютер мэдээллийн сүлжээ, интернет ашиглан үйлдэгдсэн бүх төрлийн гэмт хэрэгийг цахим гэмт хэрэг гэнэ.

        Хүний сэтгэц физиологийн цаг, өдөрт хүн хэдэн цаг цахим ертөнцөд орж байна. Цахим орчин хүмүүсийг эрх чөлөөтэй, биеийн хүчирхийлэлд өртөхгүй гэдгээ мэдэрдэг болохоор илүү итгэлтэй дуу хойлоогоо өргөдөг ч гадуур амьдрал дээр эдгээр хүмүүс сул дорой байдаг. Мөн цахим орчинд бодит амьдралаас тасран, хажуудаа хэн яаж амьдардагийг хүртэл мартаж орхидог талтай. Бидний хэрэглэгдэхүүн болсон цахим ертөнцөөр аялахад насны хязгаар, арьсны өнгө, ааш араншин, шашин шүтлэг хэлбэр дүрс хамаарахгүйгээр хүн бүрт тэгш эрхтэй. Бүх нийтийг хамарсан үзэл бодол, үйл хөдлөл, мэдээ мэдээллээс хувь хүний төлөвшил эрүүл мэнд, түүх соёл, олон мэдээллийг цаг алдалгүй авч болно. Тухайн амьдарч байгаа нийгэмтэйгээ хөл зэрэгцэн хөгжих, хүмүүсийн цаг завийг маш ихээр хэмнэж, хүссэн мэдээллээ хурдан шуурхай олох боломж их мэдээж бусдын жишгээр үлгэр дууриалал болох өөрийгөө хөгжүүлэхэд цахим ертөнцийн хувь нэмэр маш их байдаг.

Таны 4-6 жил 1460-аас 2190 хоног, 35040-аас 52560 цаг, 2,102,400-аас 3,153,600 минут та энэхүү амьдралынхаа хугацааг яаж өнгөрүүлэхээ өөрөө л мэднэ.

       Ертөнцөд байгаа юм бүхэн ямар нэг замаар ижил төстэй, бид хэдхэн хором ажиглавал тухайн хүн юу хүссэнээ бичиж тэр ч бүү хэл үзэж харах бүрэн боломжтой. Бид хоорондоо харилцан ярилцаж нийгмийн харилцаанд өдөр бүр ордог. Сэтгэлийг маш мэдрэмжтэй хальс гэж бодье. Түүнийг нэг зүйлрүү харуулхад тэр хальсан дээр дүрсээ үлдээнэ. Хоосон чанар үлдэх үлдэцгүй, оюун санааг тэжээх үйл үг хэл санаа бодол, сэдэл хандлага сайн ул мөрийг санаандаа суулгахын тулд их хичээл зүтгэл хэрэгтэй. Өглөө болгоныг эрч хүч сайхан бодлоор угтаж өдрийн ажилын өрнөлийн баяр баясалтайгаар амьдралаа утга учиртай байлгах нь таны бодол санаа төлөвшилөөс хамаарна. Хувь хүний төлөвшил хөгжиснөөр түүний үр дагаврууд эерэг бодлуудад түгээгдэнэ.

         Цахим орчины тухай өгүүлэхдээ би дайны тухай өгүүлэхээр шийдлээ. Дайн бол хувьсгалын үйл явц. Хүн орчлон ертөнцийн хамгийн алслагдсан холын өндөрлөгт хүрч, түүний нууцыг тайлж мэдэхийг хичээн төгсгөлгүй их тэр бүгдийг гардан авч хэмжих гэж мөнхийн хүсэл тэмүүлэлд оршин байдаг.

   Орчин, хүн орчин орчиндоо байдаг гэдэг. Цахим нь цахим , харин бидний амьдралд цахим зүйлс олон хэрэгцээт мэдээ мэдээллийг хадгалан үлдэнэ. Орчин таны бодлоор яг юу вэ? Орчин нь гадаад болон дотоод мөн чанарт нуугдаж байна. Хүний хүмүүжил, зөв бодол, хандлага гурав нэгдсэнээр тухайн хүн араншин гарч ирдэг.

   Бид 1914 оны дайны үеэс эхэлсэн хувьсгалын эрин үед амьдран байгаа бөгөөд тэрхүү хувьсгал жилээс жилд үргэлжлэн, дэлхий дахинд зөрчил мөргөлдөөний зовлонд автагдан байна. Хэдийгээр дэлхийн дайн дууссан ч түр зуур хойшлогдсоныг дэлхийн хүмүүс мэдсэнгүй. Том сүйрэл мөхөл нь , цахим орчин уг асуудал нарийн төвөгтэй шүүн таслахад тодорхой онол хэлэх үг одоогоор нэг ч алга. Эрт дээр үеийн хүнийг танин мэдэхэд түүний амьдран байсан цаг үе, орчин тойрны байдал, явдал суудал, баримтлагч үзэл санаагийн нь ойлгосон байвал түүнийг таниж чадах байсан биз. 14-16 р зууны боолын ёсыг хамгаалах хүн өнөөдөр нэг ч үгүй. Харин Платон боолын ёсыг заавал байх зүйл хэмээн үзэж байжээ. Гагцхүү шинэ асуулт тавьж байж гэмээнэ л түүх хуучин асуултанд хариулна. Бидний үе бол өөр үе юм.

Манай үе бол цөхөрч эргэлзэж тээнэгэлзсэн, итгэл найдвар алдарсан, элдвийн асуулт тулгарсан,эрэл хайгуул хийсэн үе юм. Сократын үе шиг бид асуултын үед амьдран байгаа бөгөөд тэгэхдээ тэдгээр асуултыг ганцхан хотод биш, дэлхий дахинд тавьж байгаа юм. Харин хүнд юу учирч , нийгэмд юу тулгарч, яаж байна гэх асуултанд сэтгэл үл зовнин, бусдын золгүй явдлаас биеэ зайлсхийхийг оролдох нь зоригтой бөгөөд хүнийг хайрлан үздэгийн шинж биш ээ. Хөндлөнгөөс үзвэл аюул нь үнэхээр сүрдэмээр зэвүүн боловч тулаад ирэхээр бас ч тийм биш юм. Харин тэрхүү зүйл амьдралд нь баяр урам оруулж таатай хань нь ч болж мэдэх юм. Гэвч эдгээр бүгд таныг аз жаргалтай болгохгүй ч байж мэднэ. Хийсвэр оюун ухаанаар сэтгэхүйгээр бүтээгдсэн зүйлс аажмаар мөхдөг. Амьдрал хүнд аз жаргалтай болон гутрал, уйтгар гунигийг мэдрүүлдэг ч бид илүү хатуужилтай хүчирхэг болох хэрэгтэй.

Амьдрал бол давтагдашгүй их хүчний урсгал

Үүнийг зогсоож, барьж хэн ч чадахгүй



Э. Сарангуа

No comments

Sarangua Saraa

About me

recent posts

Sponsor

Blog Archive

About Me

Popular Posts

Subscribe

Advertisement

About Me